Traiano: le optime Imperator

Traduction in Interlingua per Francesco Galizia

Imperator Traiano

Marco Ulpio Nerva Traiano, in latino: Marcus Ulpius Nerva Traianus (Italica, 18 septembre 53 – Selinunte de Cilicia, 8 augusto 117 d. C.), esseva Imperator roman ab le 98 al 117 d. C.

Sub le su commando supreme le Imperio Roman perveniva al su maxime extension territorial (5,5 milliones de kilometros quadrate). Le su titulo complete era: IMPERATOR • CAESAR • DIVI • NERVAE • FILIVS • MARCVS • VLPIVS • NERVA • TRAIANVS • OPTIMVS • AVGVSTVS • FORTISSIMVS • PRINCEPS • GERMANICVS • DACICVS • PARTHICVS • MAXIMVS.

Biographia:Traiano era filio de un senator qui habeva le su mesme nomine. Appertineva ad un familia, celle del Ulpii, que, ben que provincial, era emerite e de rango senatorial. Le Ulpii les era un familia italic stabilite se in le provincia iberic de Baetica (hodierne Andalusia - Espania), Traiano nasceva le 18 septembre 53 ad Italica (fundate ab Scipion le African), non lontan del actual Sevillia. Le matre, Marcia, era Iberica, le patre non era sol senator, ma habeva habite altere cargas importante, inter le qual: le proconsulato de Asia, le consulato e in le 76-77 era governator de Syria ( Legatus pro praetore Syriae). Le carriera de Traiano initiava inter le rangos del exercito sequeva le varie etappas del cursus honorum ordinari; ille era questor, pretor e legato. Pois era tribuno militar e inde consule in le 91, e in le 96 ille deveniva Governator de Germania prestante servicio longe le ripas del Rheno. Prendeva parte al guerras del imperator Domitiano in Germania, et era cognoscite como uno del melior commandantes del Imperio quando, in le 96, Domitiano esseva occise. Le su notorietate, in le ambiente militar, sub le regno del successor de Domitiano, le ancian senator Nerva, qui per le excellentia del persona, adoptava Traiano como filio e successor in le primavera del 97. Traiano era electe Imperator in le 98, e remaneva al su carga usque al 117. Traiano on trovava a Colonia in Germania, quando le notitia del su election le perveniva, ab parte del cosino e futur successor Aelio Adriano. Deveniva Imperator le 27 januario 98, al etate de quaranta-cinque annos. Il era le prime Imperator non italic, pois que nascite in Espania. Ille totevia non vadeva subito in le Urbe, ma ante puniva le pretorianos rebelle inplicate in le revolta contra Domitiano. Entrava in Roma duo annos postea, depost haber ordinate le confinios (limes) imperial del Rheno e del Danubio. Liberava multe gente qui era state imprisionate ab Domitiano e restitueva le proprietate private que il era confiscate. Le su popularitate era tal que le Senato le concedeva le titulo honorific de optimus, "le melior". Le senator Plinio le Juvene le adressava, durante le cerimonia, un longe panegyrico in cuje peteva que al Senato esseva concedite un participation major in le condution administrative del Stato. Traiano acceptava iste requestas, e clamava multe del “patres conscriptos” (senatores) a governar le provincias del Imperio. Traiano on serviva de un organo le Consilium Principis, pro judicar, del qual les faceva parte le melior juristas del epocha. De altere parte ille era un del imperatores plus serie, honeste e correcte, qui los faceva un optime princeps qui sapeva gerer al melio le affaires del “res publica”. Non esseva nunquam corrupte ab le poter e non usava le su titulo e le su poter per superpassar le lege, al contrario recognosceva sempre le primatia de illo anque super le su carga. Sapeva facer se amar ab tote, in particular ab le duo partes social plus importante: le Senato e le exercito. Traiano reinfortiava le viabilitate restaurante le principal stratas que los on ramificava ab le Urbe al resto del Imperio. Construiva ex novo le porto de Claudio que conjungeva Roma con tote le regiones del Imperio, le projecto era del architecto Apollodoro de Damasco; le labor durava ab le 100 al 112, con le creation de un bassino de forma exagonal con lateres de 358 metros e profunde 5 metros, con un superficie de 32 hectares e un imbarcatorio de 2000 metros, assi on habeva le nove porto de Traiano. Esseva anque construite un ulterior canal con le Tibere, et Ostia era connectite ab un strata pavimentate. Traiano ordinava le ampliation del porto adriatic de Ancona, ubi faceva construir un nove imbarcatorio, pro ameliorar le protection ab le undas jam offerite ab le promontorio sur le qual surge le citate; le Senato e le populo roman, in honor del imperator les faceva construir in le porto un Arco. Traiano ameliorava anque le Via Appia, con un nove trajecto que partiva ab un altere Arco edificate a Benevento, usque le porto de Brindisi (Via Traiana). Actuava anque un serie de bonification in le Agro Pontin. A Roma construiva un Foro et edificios, destinate al public administration. Le extraordinari complexo del Foro de Traiano resolveva le problemas del area circum le Via Sacre. Ultra al Basilica Ulpia, le placia, le officios, le bibliothecas, e le templo a Venus Genetrix, Traiano, erigeva in le su Foro le Columna Traiana como celebration del su conquesta del Dacia. Alte 30 metros circa e large 4, in origine colorate, al su interno un scala a cochlea porta al culmine. Al externo on involve a spiral sur le columna un frisio longe 200 metros e large 1 m. con sculpite plus de 2000 figuras in basse-relievo. Le columna era surmontate ab un statua del imperator (substituite in le 1588 ab un de sancte Petro), e al base esseva collocate le urna cinerari de auro que contineva le cinere del defuncte imperator qui habeva le honor exceptional de esser sepelite intra le muros del Urbe. A Traiano on debe le construction de un nove aqueducto que augmentava le provision hydric in Roma, que los era assecurate ab le acqueductos construite pridem e supertoto ab cello note como Anio Novus (construite ab Claudio). Le labores initiava in le 109, le structura colligeva le aquas del fontes del montes Sabatinos, presso le laco de Bracciano (lacus Sabatinus). Le longor complexive era de circa 57 km e le capacitate quotidian era de circa 2.848 quinarie, par a poco plus de 118.000 m³. Attingeva le Urbe con un percurso in parte subterranee longe le vias Clodia e Triomphal e pois sur arcadas longe le via Aurelia, e arrivava a Roma al colle Janiculo. Le extention del rete hydric era ampliate non sol a Roma, ma anque in Dalmatia, in le native Espania, in Gallia e in Oriente. 


A Roma Traiano faceva ampliar le Cloaca Maxime pro le refluxo del aquas pluviose que los esseva discargate in le Tibere, le qual esseva reinfortiate con dicas e canales. Traiano faceva reconstruer e aggrandir anque le Circo Maxime del qual, le prime tres anellos al base del structura esseva erecte con briccas e marmores, sol le anello superior remaneva in ligno. Sur le colle Oppio faceva eriger le su grandiose Thermas sur le restos del Domus Aurea de Neron; on entrava ab un grande propyleo que introduceva directamente al natatio, le piscina a celo aperte. Sur le ripa dextere del Tibere esseva realisate un area pro le naumachias (reproduction de battalias naval). Le labores de construction del Imperator non era concentrate sol in le Urbe, ma in toto le Imperio. In Egypto conjungeva le Nilo al Mar Rubie con un canal (fluvio Traiano). Le Imperator era anque interessate al condition del su citatanos e al reformas social e politic. Ille, de facto, diminueva le tempore del processos, prohibiva le accusas anonyme, e de condemnar sin probas o in presentia de dubita. Ille in materia economic e social trovava le modo de organisar le administration e promulgava leges a favor del parve proprietate agricole, que era menaciate pro le extender se del latifundio. Traiano favoriva le libere colonos in le peninsula, al quales dava medios pro le labor in le campos; in cambio illes on ingagiava a versar al Stato, un parte del recoltas como saldo del debita. Per reinfortiar le agricoltura italic omne senator debeva investir in Italia un parte del lor ricchessa, ille fixava del limites al emigration ab le peninsula. Traiano faceva arder le registros del taxas non pagate pro alleviar le pression fiscal sur le provincias e aboliva alicun taxas que gravava sur le provinciales e le italicos; poteva assì crear un sorta de cassa de sparnio popular que prestava moneta a paisanos e artesanes roman, esseva pois favorite le prime corporationes de mestieros et era protegite le juventute roman. Per obviar al miseria del classe plus povre, instituiva le Institutio Alimentaria. Con iste ultime lege Traiano sacrificava parte del su patrimonio personal pro assecurar a centenas de pueros e juvene indigente le mantenentia. Sur le Arco de Benevento es representate le distribution de alimentos al population e supertoto al infantes povre. Assì como in le relievos del Foro, que los se refereva al «Alimenta Italiae» in favor del «pueri et puellae alimentari». Ille edificava anque collegios e orphanatos pro le filios illegitime e le orphanos del su legionarios, e garantiva a illes un futuro melior, con un subsidio mensual e un complete instruction. Le conquesta del Dacia (101-106). Nonobstante toto isto, Traiano es plus cognoscite in le historia como conquisitor. In le 101, inviava un expedition militar verso le regno de Dacia, ultra le ripas septentrional del Danubio, e in le anno seguente, constringeva le rege Decebalo a submitter se a ille post haber circumferite le capital, Sarmizegetusa Regia. Traiano inde tornava a Roma in triumpho e habeva le titulo de Dacicus maximus. Totevia, Decebalo initiava subito a premer ancora sur le frontieras imperial. Traiano alora partiva ab Ancona e arrivava sur le ripas del fluvio Danubio, con circa 13 legiones pro submitter definitivemente cello terra ric de auro e celle populo que durante le regno de Domitiano habeva saccheate le provincia roman de Mesia. Le exercito roman con le campamentos sur le Danubio, pro facer avantiar le legiones, construeva un grande ponte (1.135 m.) trans le fluvio. Nonobstante le fortia e le valor del Daces (assi fanatic qui on non cadeva in battalia, on suicidava pro le lor deo Zalmoxis) le avantiata del exercito imperial, usque le capital era rapide gratias al su superioritate numeric e logistic, e al tacticas consolidate ab seculos de guerras e assedios. Sarmizegetusa Regia era destruite, Decebalo on suicidava, e al posto del antique capital Traiano fundava un nove citate, Ulpia Traiana Sarmizegetusa, le Dacia esseva populate con colonos italic et era annexa como provincia al Imperio. Nonobstante que illo era le ultime provincia conquirite, illo habeva un processo de "romanisation" plus veloce respecto al altere, sia in le costumes que in le lingua. Quando in le 101 le rege Agrippa II del regno de Nabatea, moriva, lassava le su regno a Traiano, e le Imperio assi acquireva in le anno 105, le nove provincia de Arabia. Assi toto le bassino del Mediterraneo deveniva le "Mare Nostrum". Le campanias oriental (114-117). In le anno 113, Traiano decideva le invasion del regno de Parthia, pro impedir al regno parthic de poner un rege sur le throno de Armenia, sin le consenso de Roma. Le Armenia era un regno in cuje Roma tentava de estabilir le su hegemonia politic e militar. Traiano marchava sur le Armenia, deponeva le rege, e includeva le regno in le Imperio roman. Pois iva a sud e conquireva le citates de Babylonia, Seleucia e Ctesiphonte in le anno 116. Continuava pois a marchar usque al Golfo Persic, ubi declarava le Mesopotamia nove provincia del Imperio, ille se lamentava de esser troppo vetule pro sequer le vestigios de Alexandro Magne. In le mesme anno, durante que preparava un altere campania militar contra le Parthia, Traiano cadeva malade. Le su salute declinava durante le primavera del 117, e le 8 augusto ille moriva a Selinunte. Le su successor esseva le cosino Aelio Adriano, qui Traiano habeva adoptate in puncto de morte. Le mytho del Optimus Princeps : Per le resto del historia del Imperio Roman e de parte de cello Byzantin, omne nove Imperator depost Traiano, veniva salutate ab le Senato con le augurio: pote tu esser plus fortunate de Augusto e melior de Traiano (Felicior Augusto, melior Traiano!). In epocha medieval, on diffundeva le legenda secundo le qual Papa Gregorio Magne, pro le bonitate del Imperator, haberea obtenite ab Deo le resurger de ille per le tempore necessari ad haber le baptismo. Dante reporta iste legenda in le Divin Comedia, ponente Traiano in Paradiso, in le Celo de Jove, e precisemente inter le sex spiritos juste qui les formava le oculo del Aquila mistic. Multe anecdotas circunfere le figura de Traiano, uno de iste, dice qui un vidua lo habeva firmate durante que ille iva verso le Dacia per le guerra. Iste in lacrimas le implorava de render la justitia, trovante e puniente le culpabile del morte del filio. Traiano la assecurava dicente qui haberea providite al caso al su retorno. Al que la vidua le recordava qui ille poterea non retornar, inde Traiano garantiva que in ille caso in su vice, le haberea pensate le su herede-successor. La vidua alora le faceva notar que in celle caso ille non haberea mantenite le su promissa, proque non esseva ille de persona a facer lo e anque si le rendeva justitia non esserea stato per merito sue. Traiano alora dismontava ab le cavallo, cercava e puniva le culpabile, rendeva justitia al vidua e partiva per le guerra. Anque iste narration es reprendite ab Dante in le Canto X del Purgatorio como exemplo de humilitate. Per esser plus vicin al populo roman, Traiano faceva scriber sur le porta del su residentia Palatio Public, proque catauno poteva entrar liberemente. De hic derivava un altere celebre anecdota: al remonstrantia del su secretario que on lamentava proque le su patrono on fideva troppo de totes, Traiano respondeva: "Tracto totes como io volerea que le Imperator tractarea me, si io esseva un private citatano". Diversemente ab quanto eveniva per multe altere appreciate governantes del historia, le optime reputation de Traiano es remanite intacte per 1900 annos usque ad hodie.