LE DIVIN COMEDIA

per Dante Alighieri, Prime Cantica: le Inferno.

Ie Canto * Proemio e introduction al Poema.

Traduction interlingua Francesco Galizia

Dante,narra del su viage in le regnos del ultratumba,durante le septimana sancte (7 /14 april ) del 1300, le prime anno sancte,quando ille ha 35 annos de etate (le medio del cammin de nostre vita), ma ille se trova in un silva obscur (le su peccatos mortal),e il trova barrate le via del delectabile colle (le redemption), per tres feras, symbolos del su vitios: un lynce (luxuria), un leon (superbia) e un lupa (cupiditate). Dante es desperate, e ille quasi renuncia al su salvation, quando le umbra del su maestro de poesia Virgilio (le symbolo del ration human ),veni al su succurso, per le preces de Beatrice, e le dice que se ille,vole salvar se, debe facer un altere viage, e ille sera su guida,Virgilio le face anque un obscur prophetia circa le arriva de un “Veltro”que es symbolo de justitia,e portera sapientia, amor e virtute, et essera salvator del humile Italia, pro le qual son morite le prime heroes cantate ab Virgilio, in le su grande opra le “Eneide”, al qual Dante se inspira pro le su Poema.

Fera = animal carnivore (latino ferus,it.e esp.fiera);Veltro: can de chassa simile al levrier-leporario.

In medio del cammin de nostre vita

io me ha trovate in un silva obscur,

que le derecte via era perdite.

Ah! dicer como illo era es cosa dur

iste silva salvage,e aspere,e forte

que in le pensar renova le pavor!

Tanto es amar,que pauco plus es morte;

ma pro tractar del ben que illac io ha trovate,

io va dicer del alie cosas que io la ha viste.

Io non sape ben dicer como ibi ha entrate,

tanto era io plen de somno a celle puncto

que le verace via io ha abandonate

Ma pois qui io era al pede de un colle juncte,

illac ubi terminava celle valle

que me habeva de pavor le corde compuncte,

io guardava in alto e videva le su spatulas

vestite jam del radios del planeta

que manda directe le altere per omne strata.

Alora era le pavor un pauco quiete,

que in le laco del corde me era durate

le nocte que io passava con tante affliction.

E como celle qui anhelante et exhauste,

exite foras del mar e pervenite al ripa,

se torna al aqua periculose e reguarda,

assi le animo mie,que ancora fugiva,

se tornava a retro a remirar le passo

que non lassava jammais persona vive.

Pois reposate un pauco le corpore lasse,

reprendevo via per le plagia deserte,

si que le pede firme era sempre le plus basse.

Et ecce,quasi al comenciar del ascensa,

un lynce legier e preste multo,

que de pilo maculate era coperite;

e non partiva illo de ante le mi visage,

al contrario impediva,tanto le mi cammino,

qui io era tentate a retornar plus vice.

Tempore era del principio del matino,

e le sol montava in alte con celle stellas

que era con ille quando le amor divin

moveva primo cello cosas belle;

assi que a ben sperar me era date ration,

de celle fera del polycrome pelle,

le hora del jorno e le dulce saison;

ma non assi que pavor non me dava

le improvise apparition de un leon.

Isto semblava que contra me veniva

con le testa alte e con rabiose fame,

assi que pareva que le aere pro illo tremeva.

Et un lupa, que de tote fames

semblava carga in le su magressa,

e multe gentes faceva jam viver mal,

iste mi dava tante gravessa

con le pavor que exiva del su aspecto,

qui io perdeva le sperantia del altessa.

E qual es ille qui con placer acquire,

e arriva le tempore que perder le face,

que in tote le su pensatas plora e se contrista;

assi me ha facite le bestia sin pace,

que,veniva incontro a me,a poco a poco,

me repelleva a illac ubi le sol tace.

Dum io hastava in ille basse loco,

ante al mi oculos surgeva celle

qui propter longe silentio pareva rauc.

Quando io videva ille in le grande deserto,

“Miserere de me”, io critava a ille,

“quicunque tu sia,un umbra o un homine vive!”

Respondeva:”Non homine,homine jam era,

e le parentes mie esseva lombardos,

mantuanos per patria illes ambe.

Io nasceva sub Iulio,ben que tarde,

e viveva a Roma sub le bon Augusto

in le tempore del deos false e mendace.

Poeta era, e ha cantate del juste

filio de Anchises qui veniva de Troia,

post que le superbe Ilion era combuste.

Ma tu perque retorna a tante enoio?

Perque tu non monta al delectabile monte

que es principio e ration de tote joia?”

“Ora es tu celle Virgilio e cello fonte

que expande de parolas assi large fluvio?”,

io respondeva ad ille con pudente fronte.

“Oh del alteres poetas luce e honor,

que me vale le longe studio e le grande amor

que me ha facte cercar le tu volumine.

Tu es le maestro mie e le mi autor,

tu es ille sol de cuje io apprendeva

le belle stylo que me dona honor.

Vide le bestia pro cuje io me volveva;

adjuta me ab illa,famose sagio,

que illa tremer me face le venas e le pulsos”.

“A te conveni de prender un alie viage”,

respondeva, pois que lacrimar me vide,

“si tu vole escampar ab iste loco salvage;

proque iste bestia,pro le qual tu crita,

non lassa alcun passar per le su via,

ma tanto le impedi que le occide;

su natura es assi maligne e vitiose,

que nunquam imple le su appete,

e depost le repasto illa ha plus fame que antea.

Multe son le animales a cuje illa se accopula,

e plus essera ancora,in fin que le veltro

venira,e que la facera morir con dolor.

Iste non mangera terra ni peltro,

ma sapientia,amor e virtute,

e su nation essera inter feltro e feltro

De celle humile Italia sia le salvation

pro le qual moriva le virgine Camilla,

Euryalo e Turno e Niso per feritas.

Iste can le chassera per omne villa,

fin que la habera remisse in le inferno,

illac unde le invidia la ha facite olim exir.

Ergo,pro le tu melior io pensa e discerne

que tu me seque,e io sera tu guida,

e io te conducera de hic per le loco eterne,

ubi tu audira le desperate stridas,

tu videra le antique spiritos dolente,

que al secunde morte cata un crita;

e tu videra illes qui son contente

in le foco, proque illes spera de venir,

quando que essera,al beate gentes.

Al qual pois si tu volera ascender,

anima sia a isto plus de me digne:

con illa io va lassar te in le mi partir;

que celle imperator qui supra regna,

perque io me habeva rebellate a su lege,

non vole que in su citate per me on veni.

In tote partes ille impera et ibi rege;

illac es su citate e le alte throno:

oh felice es ille que ad ibi ille elige!”.

Et io ad ille:”Poeta,io te supplica,

per celle Deo que tu non cognosceva,

que io pote fugir isto mal e pejo,

que tu me mena a illac ubi ora tu diceva,

assi qui io vide le ostio de Sancte Petro

e illes cuje tu face tante triste”.

Alora ille se moveva, e io le ha sequite.

Bobby Sands:
perder le vita per conquirer le Libertate
per Vincenzo Galizia



(traduction F.G.)

Le 5 maio 1981, in le infirmeria del carcere de Long Kesh, le juvene patriota irlandese de vinti-septe annos , Robert “Bobby” Sands, moriva, depost 65 dies de exopero del fame. Le puero Robert, habeva vivite le su prime annos de infantia, insimul al su familia, in un quartiero protestante, de Belfast Est, ubi jocava a rugby con alicun garsones protestantes, que le dava le supernomine de “Bobby”, e ubi le garson catholic, videva in le policieros anglese del heroes. Successivemente, le familia se transfereva a Twinbrook, un quartiero catholic nascite circum le ecclesia de Sancte Lucas. Per medio del narration de su matre Rosaleen, le juvane Robert, comenciava ad haber dubitas sur le sue presumpte “heroes” e a comprender le difficile existentia del habitantes catholic in le Irlanda del Nord, ecce como Bobby, describe le situation in le su diarios: “Le mie matre me narrava le captura de prisioneros politic, le assaltos armate, le mortos, o le incursion al alba, con le initio del television tamen, le narration de mi matre esseva substituite ab le imagines. Le mi ideas se confundeva: le prave describite ab illa era sempre le mi heroes televisive: le soldatos anglese luctava per le justitia e le policieros era invariabilemente totes brave juvenes . Ab puero io habeva confundite con le mytho le lor gestas e le imitava in le mi jocos infantil. A schola apprendeva le historia, ma era sempre historia anglese. Pois io comenciava a demandar me proque non inseniava jammais le historia del mi pais, le Irlanda”. In le 1968, initiava a cambiar qualcosa in le vita de Bobby, le contento del telejornales mutava e notava como le “agentes special” cargava le gente per le stratas, bastonante e persequeva le gente como lor. In le augusto del 1969, le violentia explodeva in le stratas e le su quartiero, semblava colpate ab un “hurakan” como ille diceva. Retorna nos al su diario que es multo eloquente sur este periodo: “Arrivava le "speciales" sequite ab hordas de "orangiste" infuriate, e invadeva le nostre stratas, tirava, incendiava, saccheava, occideva. Non esseva necuno a defender nos, alora, a parte le "garson" , como mi patre clamava le homines que protegeva le quartiero con pauc armas antiquate. Poco depost appareva per le stratas estranie personas, voces, facies, sub le forma de soldatos britannic. Non le considerava plus le heroes del mi infantia." Et es hic qui Bobby, a dece-octo annos, decideva de inrolar se inter le“provos” (le ala plus extremiste del IRA). In le su diario le rememora assi: “Con mi surprisa le mi ex companiones de schola e le mi vicin de casa deveniva le mi cameradas e me aperiva le lor casas e le lor cordes. Apprendeva subito que sin le appoio del population le republicanos non haberea jammais potite superviver. In le 1971 passava le mi ultime Natal a casa.” In le autumno del 1972,a poco plus de dece-novem annos de etate, esseva arrestate, e condemnate a tres annos e medie de reclusion per possession de armas. In le 1976 quando esseva liberate, Bobby, era plus que mais decise a batter se pro le libertate del su Pais. Disgratiosemente sex menses depost, habeva le infortuna de esser de nove capturate, depost un violente combatto a foco. Que in le su diario lo recorda assi: “Le choc del mi nove arresto esseva enorme per le mi familia, ma super toto per le mi sposa Geraldine qui era gravide de quatro menses. Io era judicate culpabile e condemnate ad alteres dece-cinque annos. Le jorno depost in carcere io me denudava e me sedeva sur le pavimento frigide del cella pro protestar contra le inhumanitate del galera". Bobby era solo un juvane garson de vinti-tres annos, quando passava per le secunde vice le ingresso del carcere de Maze; era ancora multo juvane ma jam portava sur de se ipse le signos indelibile del vexation e del luctas. Comenciava le exopero del fame le 1 martio 1981 e moriva 65 dies depost in le infirmeria del prision de Long Kesh. Era le 5 maio 1981. Depost ille alteres novem voluntarios del lucta pro le liberation nord irlandese lo sequeva: le 12 maio moriva Francis Hughes, le 21 del mesme mense Raymond McResh e Patsy O'Hara,le 8 julio Joe McDonnel,le 1 augustoMartin Hurson e Kevin Lynch, le postere jorno Kieron Doherty, le 8 augusto Thomas McElwee, le 20 del mesme mense Micky Devine. Le 3 octobre, depost 217 dies del initio del protesta, le exopero del fame cessava: le commotion era devenite simplice routine, le indifferentia riscava de vincer sur le sublimation. Depost tres dies le Governamento anglese decideva de acceptar, al minus in parte, le requestas del detenitos. Ecce celle que scribeva sur le su diario in carcere, Bobby Sands, le die del festa de Sancte Patricio, mercuridì 17 martio, un testamento spiritual lassate in memoria al combattentes catholic irlandese e al mundo integre, sur le tyrannic oppressor anglese in Irlanda del Nord. “Hodie es le festa de Sancte Patricio e como al solite nihil de notabile. Io es ite a missa. Con le capillos taliate io stava melio. Non cognosceva le prestre que ha dicite le missa. Le servientes distribueva le victo a totes celle que reveniva ab le missa.Illes ha probate a dar me un platto plen. Me le ha mittite sub le naso, ma io ho ite directe como se illes non era illac. Hodie ho recipite duo jornales e, placente novitate, ibi era le Irish News. Ad omne modo recipeva totes le notitias ab le garsones. Ho viste un del doctores iste matino, un typo sin barba. Me enerva. Le mi peso es de 57,50 Kg. Necun querela. Le governator es venite ab me e mi ha dicite asperemente: "Vide que tu sta legente un libro breve. Melio assi, si esseva longe non resultarea a finir lo". Ecce que gente son. Maledicte! Non es importante. Esseva un jornata longe. Pensava al exopero del fame. Le gente dice tante cosas del corpo, ma vos non credite a illes. Io pensa que sia realmente un specie de lucta. Prime le corpo non accepta le manco de alimento e suffre per le tenptation del nutrimento e per alteres factores que lo tormenta in continuation. Le corpo reage contra le fame, naturalmente, ma al fin del jornata toto retorna al consideration primarie, id es al mente. Le mente es le cosa plus importante. Si tu non ha un mente forte pro resister a toto non facera nihil. Te manca omne spirito combattive. Ma ab ubi ha origine iste fortia mental? Forsan ab le desiderio de libertate, ma non es proprie certe que veni de ibi. Se illes non resulta a destruer le desiderio de libertate non pote rumper. Non me plicara perque le desiderio de libertate e le libertate del populo irlandese me sta in le corde. Venira le die in cuje tote le populo irlandese habera le desiderio de libertate. Sara alora que nos videra surger le luna.


Tiochfaid ar là
(Le nostre jorno venira)